ชุมชนต้นแบบ “แม่ปาน-สันเกี๋ยงโมเดล” : เส้นทางการสร้างความยั่งยืน ลดหมอกควัน สร้างรายได้จากวิถีเกษตร
Thank you for reading this post, don't forget to subscribe!
รศ.ดร.สมเกียรติ ชัยพิบูลย์ คณบดีคณะสารสนเทศและการสื่อสาร มหาวิทยาลัยแม่โจ้ และหัวหน้าโครงการธรรมชาติปลอดภัย แม่ปาน-สันเกี๋ยงโมเดล ร่วมบรรยายและแบ่งปันประสบการณ์การทำงานการพัฒนาชุมชนในพื้นที่แม่แจ่ม ในงานเสวนา “ฝุ่น PM 2.5 ภาคเกษตรสร้างปัญหาจริงหรือ? ระดมสมองแก้ปัญหาอย่างยั่งยืน” ที่จัดโดยสมาคมสื่อมวลชนเกษตรแห่งประเทศไทย ทั้งนี้อาจารย์ได้ กล่าวถึงจุดเริ่มต้นของโครงการธรรมชาติปลอดภัย แม่ปาน-สันเกี๋ยงโมเดลเมื่อปี 2555 ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยแม่โจ้ และบริษัทเจริญโภคภัณฑ์ โปรดิ๊วส จำกัด เพื่อแก้ไขปัญหาหมอกควันไฟป่าและการเผาพื้นที่เกษตรในอำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ตลอดจนพัฒนาแนวทางการเกษตรและสร้างรายได้ที่ยั่งยืนให้กับชุมชน
“การทำงานในพื้นที่ไม่ได้เกิดขึ้นในวันเดียว ต้องอาศัยความเข้าใจและความร่วมมือของคนในชุมชน เพราะชุมชนคือฟันเฟืองสำคัญในการขับเคลื่อน หากชุมชนไม่ร่วมมือ ทุกอย่างก็จะหยุดชะงัก” ดร.สมเกียรติกล่าว
ดังนั้นเพื่อกระตุ้นการมีส่วนร่วมของชุมชน ในช่วงแรกอาจารย์และทีมงานจึงเริ่มจากการลงพื้นที่สำรวจ เพื่อคัดเลือกชุมชนที่พร้อมเรียนรู้ และยอมรับการเปลี่ยนแปลง จากนั้นได้นำศาสตร์พระราชา “เข้าใจ-เข้าถึง-พัฒนา” และปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นกรอบการพัฒนา ควบคู่ไปกับการพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ เพราะน้ำเป็นหัวใจสำคัญของการทำเกษตร หากมีน้ำเพียงพอช่วยเปลี่ยนวิถีชีวิต และสภาพแวดล้อมของชุมชน
หลังจากสรุปความต้องการของชุมชน ขั้นตอนต่อมาคือวางแผนร่วมกับชุมชนวางแผนการพัฒนาระบบน้ำจากบ่อพวงบนภูเขา ระยะทางกว่า 12 กิโลเมตร โดยใช้ความรู้และภูมิปัญญาของชาวบ้านเอง ปัจจุบันโครงการฯได้สร้างบ่อพวงมากกว่า 50 บ่อ ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตอย่างชัดเจน ทั้งการปลูกไม้ยืนต้น ผัก ผลไม้ เลี้ยงสัตว์ รวมถึงก่อตั้งกลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรธรรมชาติปลอดภัย แม่ปาน-สันเกี๋ยง เพื่อรับซื้อผลผลิต และต่อยอดการแปรรูปผลผลิตชุมชย การกระจายผลผลิตสู่ตลาด ตลอดจนเปิดร้านกาแฟชุมชน
ล่าสุดโครงการฯ ยังสนับสนุนชุมชนปลูกทุเรียนประจำถิ่น(GI) หรือ “ทุเรียนจันทร์แจ่ม” จำนวนกว่า 3,000 ต้น ปลูกแบบอินทรีย์เพื่อยกระดับคุณภาพผลผลิต และสร้างทางเลือกอาชีพที่ยั่งยืนให้กับสมาชิก พร้อมกันนี้วิสาหกิจชุมชนฯ และสมาชิกยังมีส่วนร่วมในการดูแลผืนป่า ตลอดจนร่วมกับหน่วยงานในพื้นที่เฝ้าระวังไฟป่าอย่างต่อเนื่อง
ดร.สมเกียรติ เน้นย้ำว่า โครงการธรรมชาติปลอดภัย แม่ปาน-สันเกี๋ยงโมเดล เป็นหนึ่งตัวอย่างของการพัฒนาชุมชนอย่างยั่งยืน ที่แก้ปัญหาสิ่งแวดล้อม และหมอกควันไปพร้อมกับการสร้างรายได้และคุณภาพชีวิตให้กับชุมชน ซึ่งความสำเร็จของโครงการฯ เกิดจากความร่วมมือของชุมชน ที่เรียนรู้ ทบทวนและพัฒนา นักวิชาการเป็นเพียงผู้สนับสนุนความรู้และงบประมาณ แต่ชุมชนเป็นผู้ขับเคลื่อนจริง.